BIOS چه نقشی در راه‌اندازی سیستم دارد

---

BIOS (سیستم ورودی/خروجی پایه) نقش بسیار مهمی در فرآیند راه‌اندازی سیستم (boot) دارد. در واقع، اولین نرم‌افزاری است که پس از روشن شدن کامپیوتر اجرا می‌شود و وظایف کلیدی زیر را انجام می‌دهد:

1. **خودآزمایی هنگام روشن شدن (POST):**
* BIOS در ابتدا یک سری تست‌های سخت‌افزاری را انجام می‌دهد تا اطمینان حاصل کند که اجزای اصلی سیستم مانند CPU، حافظه RAM، کارت گرافیک و غیره به درستی کار می‌کنند.
* اگر در حین POST مشکلی شناسایی شود، BIOS معمولاً یک پیام خطا یا کد بوق (beep code) را نمایش می‌دهد تا کاربر را از وجود مشکل مطلع کند.

2. **مقداردهی اولیه سخت‌افزار:**
* BIOS بعد از POST، سخت‌افزارهای مختلف سیستم را مقداردهی اولیه می‌کند. این شامل تنظیم فرکانس CPU، مقداردهی اولیه کنترلر حافظه، و تنظیمات اولیه برای کارت گرافیک است.

3. **جستجوی دستگاه بوت:**
* BIOS تنظیمات مربوط به اولویت بوت را در خود ذخیره می‌کند. این تنظیمات مشخص می‌کنند که سیستم باید از کدام دستگاه (مانند هارد دیسک، SSD، درایو USB، یا DVD-ROM) بوت شود.
* BIOS به ترتیب اولویت‌های مشخص شده، به دنبال یک دستگاه قابل بوت می‌گردد.

4. **بارگذاری MBR یا GPT:**
* هنگامی که یک دستگاه قابل بوت پیدا شد، BIOS اولین سکتور آن دستگاه را بارگذاری می‌کند.
* برای دیسک‌های با فرمت MBR (Master Boot Record)، این سکتور حاوی کد MBR است که مسئولیت ادامه فرآیند بوت را بر عهده دارد.
* برای دیسک‌های با فرمت GPT (GUID Partition Table)، BIOS به دنبال پارتیشن EFI می‌گردد و Bootloader موجود در آن را اجرا می‌کند.

5. **انتقال کنترل به Bootloader:**
* پس از بارگذاری MBR یا Bootloader، BIOS کنترل را به این کد منتقل می‌کند.
* Bootloader مسئول بارگذاری سیستم عامل (مانند ویندوز، لینوکس یا macOS) از روی دیسک است.

به طور خلاصه، BIOS یک رابط حیاتی بین سخت‌افزار و نرم‌افزار است و نقش مهمی در راه‌اندازی سیستم دارد. BIOS اطمینان حاصل می‌کند که سخت‌افزار به درستی کار می‌کند، دستگاه بوت را پیدا می‌کند و کنترل را به Bootloader سیستم عامل منتقل می‌کند.

**تفاوت BIOS با UEFI:**

شایان ذکر است که BIOS به تدریج با UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) جایگزین شده است. UEFI یک رابط مدرن‌تر و قدرتمندتر است که مزایای متعددی نسبت به BIOS دارد، از جمله:

* پشتیبانی از دیسک‌های بزرگتر از 2 ترابایت
* سرعت بوت بالاتر
* امنیت بیشتر
* پشتیبانی از رابط گرافیکی کاربر پسند

با این حال، بسیاری از کامپیوترهای قدیمی‌تر هنوز از BIOS استفاده می‌کنند.