دیتابیس رابطه‌ای و غیررابطه‌ای چه تفاوتی دارند

---

درک تفاوت بین پایگاه داده‌های رابطه‌ای و غیررابطه‌ای (NoSQL) برای انتخاب مناسب‌ترین راهکار ذخیره‌سازی داده برای پروژه‌های مختلف، حیاتی است. در اینجا به بررسی این تفاوت‌ها می‌پردازیم:

**پایگاه داده‌های رابطه‌ای (Relational Databases):**

* **ساختار:**
* از یک مدل ساختاریافته استفاده می‌کنند که داده‌ها را در جداولی با سطرها (رکوردها) و ستون‌ها (فیلدها) سازماندهی می‌کند.
* بین جداول، روابط از طریق کلیدهای خارجی (foreign keys) برقرار می‌شود.
* **زبان پرس‌وجو:**
* از SQL (Structured Query Language) برای تعریف، دستکاری و مدیریت داده‌ها استفاده می‌کنند.
* **سازگاری ACID:**
* از ویژگی‌های ACID (Atomicity, Consistency, Isolation, Durability) پشتیبانی می‌کنند که تضمین می‌کند تراکنش‌ها به طور قابل اعتماد پردازش شوند و داده‌ها همواره معتبر بمانند.
* **مقیاس‌پذیری:**
* معمولاً مقیاس‌پذیری عمودی (vertical scaling) دارند، یعنی با افزایش قدرت سخت‌افزار (CPU، RAM، Storage) سرور اصلی، ظرفیت افزایش می‌یابد. مقیاس‌پذیری افقی (horizontal scaling) هم امکان‌پذیر است، اما پیچیده‌تر است.
* **موارد استفاده:**
* مناسب برای برنامه‌هایی که نیاز به تراکنش‌های پیچیده، سازگاری قوی داده‌ها و روابط پیچیده بین داده‌ها دارند.
* مثال‌ها: سیستم‌های مالی، مدیریت زنجیره تأمین، سیستم‌های مدیریت ارتباط با مشتری (CRM).
* **مثال‌ها:**
* MySQL
* PostgreSQL
* Oracle
* Microsoft SQL Server

**پایگاه داده‌های غیررابطه‌ای (NoSQL Databases):**

* **ساختار:**
* از مدل‌های داده‌ای مختلفی استفاده می‌کنند که نسبت به مدل رابطه‌ای، انعطاف‌پذیری بیشتری دارند.
* می‌توانند ساختارهای غیرساخت‌یافته (unstructured) یا نیمه‌ساخت‌یافته (semi-structured) را مدیریت کنند.
* انواع مختلفی دارند از جمله:
* **Key-Value:** داده‌ها به صورت جفت کلید-مقدار ذخیره می‌شوند.
* **Document:** داده‌ها به صورت اسناد JSON یا XML ذخیره می‌شوند.
* **Column-Family:** داده‌ها در ستون‌ها سازماندهی می‌شوند که می‌توانند به صورت پویا اضافه شوند.
* **Graph:** داده‌ها به صورت گره‌ها و ارتباطات بین آنها ذخیره می‌شوند.
* **زبان پرس‌وجو:**
* از زبان‌های پرس‌وجوی مختلفی استفاده می‌کنند که بسته به نوع پایگاه داده NoSQL متفاوت است. SQL معمولاً پشتیبانی نمی‌شود.
* **سازگاری:**
* معمولاً از سازگاری نهایی (eventual consistency) استفاده می‌کنند، به این معنی که ممکن است داده‌ها در ابتدا در همه نودها به طور کامل همگام نباشند، اما در نهایت به یک حالت سازگار می‌رسند.
* این امکان مقیاس‌پذیری و عملکرد بهتری را فراهم می‌کند.
* **مقیاس‌پذیری:**
* معمولاً مقیاس‌پذیری افقی (horizontal scaling) دارند، یعنی با افزودن سرورهای بیشتر به خوشه، ظرفیت افزایش می‌یابد.
* **مو